"XIX wieczna Azja Środkowa w obiektywie Leona Barszczewskiego"

Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim zaprasza na wernisaż autorskiej wystawy Igora Strojeckiego pt.: "XIX wieczna Azja Środkowa w obiektywie Leona Barszczewskiego"

Uroczyste otwarcie wystawy nastąpi 9 grudnia (czwartek) o godzinie 12.00 w salach Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim przy Placu Zamkowym 4.
Po wernisażu spotkanie z autorem wystawy - opowieść o XIX wiecznym podróżniku, etnografie i fotografie z Samarkandy.

Patronat nad wystawą objęła Ambasada Republiki Uzbekistanu w Warszawie

www.muzeum.om.pl

29 listopada 2010

Leon Barszczewski (ur. 20 lutego 1849 w Warszawie, zm. 19 marca 1910 w Częstochowie) – polski topograf, etnograf, archeolog, przyrodnik, glacjolog, badacz kultury Środkowej Azji, pułkownik armii Imperium Rosyjskiego.

Pochodził z szlacheckiej rodziny wywodzącej się z rejonu Suwałk, która po wiośnie ludów w 1848 opuściła Podlasie. Rodzice Szymon i Adelajda z Nowickich przenieśli się najpierw do Warszawy, gdzie urodził się Leon, a później na Naddnieprzańską Ukrainę w rejon Białej Cerkwi. Tu w młodym wieku po przedwczesnej śmierci rodziców przeniósł się do starszej siostry (starsi bracia skazani za udział w powstaniu styczniowym zmarli lub zaginęli w czasie uwięzienia) do Czerkas niedaleko Kijowa.

Ukończył gimnazjum wojskowe w Kijowie, po czym w 1866 roku wstąpił do Wojskowej Konstantynowskiej Szkoły. Ukończył ją w roku następnym i został skierowany do Junkierskiej Szkoły Piechoty w Odessie. Na egzaminie oficerskim zapytany o "bunty Polaków" bronił powstańców styczniowych, za co skreślony został z listy studentów i w stopniu junkra przeniesiony został do pułku w guberni chersońskiej. Tam kupował książki naukowe, uczył się języków i rzemiosła, a fotografii nauczył go rosyjski malarz akwarelista i fotograf Mikołaj Osipow.

Po aneksji Turkiestanu przez Rosję w 1876 roku Barszczewski zgłosił się na ochotnika do wyjazdu na nowo zdobyte tereny, gdzie służył w oddziale topograficznym. Do 1897 roku mieszkał przede wszystkim w Samarkandzie, tam też w 1880 roku ożenił się z Ireną Niedźwiecką (zmarła po 10 latach małżeństwa). Razem ze swoim oddziałem miał za zadanie zbadanie terenu i wytyczenie nowych dróg o znaczeniu strategicznym w kierunku Chin i Afganistanu.

Z aparatem fotograficznym poznawał jej okolice, nad rzekami Zarafszan, Fan, Iskander i Jagnob, przez które wiodły szlaki w Góry Hisarskie i do emiratu Buchary. Był współorganizatorem naukowych wypraw dla rosyjskich uczonych. Rozpoczął prace archeologiczne w Afrasiab – mieście, które później okazało się być protoplastą dzisiejszej Samarkandy. Zgromadził tam sporą kolekcję starożytności, których część odsprzedał Francuzom, którzy przejęli po nim to stanowisko, a część przekazał miastu Samarkandzie jako zaczątek muzeum. Pieniądze uzyskane od Francuzów przeznaczył na uruchomienie kopalni węgla kamiennego z pokładów w pobliżu Samarkandy.

Od 1897 w Siedlcach, dowodził pułkiem piechoty, wspomógł tam córkę w uzyskaniu zezwolenia na prowadzenie własnej szkoły: Żeńskiej Szkoły Handlowej (późniejszego Gimnazjum im. Królowej Jadwigi). Fundusze na utrzymanie szkoły pochodziły z dochodów w kopalni w okolicach Samarkandy. Wziął udział w wojnie z Japonią w 1904-1905. Od 1906 na emeryturze. Oskarżony o sprzeniewierzenie pułkowych pieniędzy wyjechał do Częstochowy, popełniwszy samobójstwo w jednym z miejscowych hoteli, aby nie utracić honoru. Tu także został pochowany na miejscowym cmentarzu Kule, lecz jego grób zniszczono pod koniec XX wieku. On sam natomiast został przez rodzinę ekshumowany i pochowany w Warszawie w 1995 na Starych Powązkach.

Za swe zdjęcia został nagrodzony złotymi medalami na wystawach fotograficznych, w Paryżu w 1895 (fotografie lodowców azjatyckich) oraz w Warszawie w 1901 (portrety mieszkańców Azji). Był członkiem Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego w Petersburgu oraz Rosyjskiego Towarzystwa Aklimatyzacji Geograficznej i Botanicznej w Moskwie. Otrzymał liczne odznaczenia m.in. Złotą Gwiazdę Emira Buchary. Otrzymał Order św. Włodzimierza IV klasy, Order św. Anny III klasy oraz carskie ordery pomniejszej rangi. Na jego cześć botanik W. Lipski nazwał jeden z lodowców w Górach Hisarskich.

Zostawił po sobie zbiór unikatowych na skalę światową fotografii dokumentujących odchodzący świat dawnej Buchary, Samarkandy, pamirskich koczowników i chanatów Dachu Świata.