Wielki Tydzień

z naszego archiwum

Ostatni tydzień Wielkiego Postu rozpoczyna Niedziela Palmowa. Poświęcenie palemek i procesja tego dnia odbywa się na pamiątkę uroczystego wjazdu Pana Jezusa do Jerozolimy i oznacza gotowość pójścia za Jezusem. Podczas Mszy Świętej czytany jest opis Męki Pańskiej.

Od Niedzieli Palmowej rozpoczyna się Wielki Tydzień, a ostatnie trzy dni to Triduum Paschalne.

Wielki Czwartek - we wszystkich kościołach katedralnych, w godzinach dopołudniowych, odprawiana jest tzw. msza krzyżma, której przewodniczy biskup. Podczas Liturgii poświęcone zostają oleje, potrzebne do udzielania sakramentów oraz do konsekracji kościołów lub naczyń liturgicznych. Wieczorem we wszystkich świątyniach odprawiana jest Msza Wieczerzy Pańskiej z udziałem wszystkich kapłanów. Przypomina Ona Ostatnią Wieczerzę, podczas której ustanowiony został sakrament kapłaństwa i Eucharystii. W niektórych kościołach jest zwyczaj obmywania nóg wybranym dwunastu parafianom, tak jak Pan Jezus obmywał nogi Swoim dwunastu uczniom. Już wcześniej, po odśpiewaniu hymnu "Chwała na wysokości Bogu", milkną dzwony i dzwonki, a niekiedy również organy. Na koniec z ołtarza zdejmuje się obrusy (co oznacza odarcie z szat Jezusa), Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do ciemnicy. Pan Jezus udaje się do Ogrójca, gdzie zostaje pojmany i trzymany w więzieniu. Gaśnie wieczna lampka, płonąca przez cały rok przy tabernakulum. Dzwonki zastępuje się stukotem drewnianych kołatek.

Wielki Piątek poświęcony jest przeżyciom, związanym z męką i śmiercią Chrystusa. Nabożeństwo Wielkiego Piątku sprawowane jest po południu. Tego dnia nie odprawia się mszy świętej. Po podejściu do ołtarza kapłani w czerwonych szatach klękają lub padają na twarz i modlą się w milczeniu, rozpoczyna się Liturgia Słowa. Po odczytaniu fragmentu proroctw mesjańskich z Księgi Izajasza, zapowiadających mękę Sługi Pańskiego i nowotestamentowego fragmentu o zbawieniu - wierni wysłuchują opisu męki, z Ewangelii wg św. Jana. Na zakończenie odmawiana jest uroczysta modlitwa powszechna, obejmująca wszystkie stany Kościoła i cały świat. Kolejną częścią wielkopiątkowego nabożeństwa jest adoracja krzyża. Do świątyni wnosi się przykryty tkaniną krzyż z wizerunkiem umęczonego Chrystusa. Przy wtórze antyfony kapłan odsłania najpierw wierzchołek, później prawe ramię i ostatecznie cały krzyż. Księża, a następnie wszyscy wierni podchodzą do krzyża, aby przez przyklęknięcie i symboliczny pocałunek wyrazić osobiste przyjęcie odkupienia. Po zakończeniu adoracji i obrzędach komunii Najświętszy Sakrament w procesji przenosi się do tzw. grobu.

W Wielką Sobotę w godzinach dopołudniowych kapłani błogosławią i poświęcają pokarmy przeznaczone na świąteczny stół. W niektórych domach utrzymuje się zwyczaj, iż nie można było zjeść śniadania zanim nie przyniosło się poświęconych pokarmów.

Baranek – symbol zmartwychwstałego Chrystusa, ser –symbol przyjaźni między człowiekiem, a siłami przyrody; ciasto – symbol umiejętności; chleb - Ciało Chrystusa; jajko – nowe życie, symbol zwycięstwa nad śmiercią, sól – moc odstraszania zła; wędlina – zdrowie, dostatek.

Przez cały dzień w Wielką Sobotę trwa adoracja Chrystusa złożonego do grobu.

Przy symbolicznej mogile Zbawiciela czuwa warta — ministranci, harcerze, a także strażacy w galowym umundurowaniu. Wieczorem kończy się adoracja przy Grobie Pańskim, rozpoczynają się obchody Wigilii Paschalnej. Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do tabernakulum, a umieszczoną w grobach figurę Chrystusa zdjętego z krzyża przykrywa się białym płótnem. Obok pojawia się posąg Zmartwychwstałego. Bogata liturgia Wigilii Paschalnej składa się z czterech zasadniczych części. Przed kościołem rozpala się ognisko, którego płomienie zostają poświęcone przez kapłana. Wypowiadając słowa: Chrystus wczoraj i dziś. Początek i koniec. Alfa i Omega. Do Niego należy czas i wieczność. Jemu chwała i panowanie przez wszystkie wieki wieków - kapłan żłobi na wielkiej świecy zwanej paschałem znak krzyża lub zaznacza pięć punktów, umieszczając w nich duże gwoździe, symbolizujące pięć ran Jezusa. Zapalenie paschału symbolizującego osobę Chrystusa ukazuje nam, że dokonała się Pascha, przejście ze śmierci do życia. W uroczystej procesji paschał zostaje wniesiony do świątyni i umieszczony w ozdobnym świeczniku. Po trzykrotnym śpiewie kapłana: "Światło Chrystusa" i odpowiedzi wiernych: "Bogu niech będą dzięki" - zgromadzeni zapalają swe świece od paschału. Liturgia światła kończy się odśpiewaniem tzw. Orędzia Paschalnego. Liturgia słowa Wigilii Paschalnej składa się z dziewięciu czytań, przeplatanych psalmami i modlitwą. Pierwsze siedem czytań jest ze Starego Testamentu. Przypominają ważne momenty w całej historii zbawienia: opis stworzenia świata, zachowanie Abrahama oraz przejście przez Morze Czerwone. Urywki Księgi proroka Izajasza ukazują nam wielką miłość Boga, zawarcie przymierza i skuteczność słowa Bożego. Fragment Księgi Barucha zawiera pouczenia, których respektowanie zapewnia pokój na wieki. Cykl czytań starotestamentowych kończy się Bożą obietnicą: "I dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, odbiorę wam serce kamienne, a dam wam serce z ciała". W tym momencie zapala się światła na ołtarzu, uderza w dzwony, celebrans intonuje hymn "Chwała na wysokości Bogu". Następnie zaczyna się czytanie z Listu do Rzymian wskazujący nam, że chrzest zapewnia wiernym uczestnictwo w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa. Po radosnym "Alleluja" słuchamy Ewangelii o pustym grobie. Liturgię Słowa zamyka homilia. Trzecia część uroczystości Wigilii Paschalnej, poświęcona jest tajemnicom sakramentu chrztu. Liturgię chrzcielną otwiera odśpiewanie Litanii do Wszystkich Świętych. Celebrans poświęca wodę chrzcielną (wkłada paschał do naczynia z wodą), wszyscy zgromadzeni w świątyni odnawiają przyrzeczenia chrzcielne i zostają pokropieni wodą święconą. Liturgię chrzcielną kończy modlitwa wiernych. Słowa rozesłania wzbogaca się o dwukrotne "Alleluja". Ostatnim akcentem jest wezwanie do udziału w procesji rezurekcyjnej, w niedzielny poranek.

Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego to najstarsze i największe święto w Kościele katolickim. Poranną mszę rezurekcyjną poprzedza uroczysta procesja z Najświętszym Sakramentem. Kapłan podnosi ustawiony przy Grobie Pańskim krzyż ozdobiony czerwoną stułą - znak Jezusa Kapłana. Następnie trzykrotnym śpiewem oznajmia zmartwychwstanie Chrystusa. Idący w procesji ministranci niosą krzyż i figurę Zmartwychwstałego, kapłan trzyma przed sobą monstrancję z Hostią. Procesja kończy się odśpiewaniem hymnu "Ciebie, Boga, wysławiamy". Wielkanocną mszę świętą celebrują kapłani w białych szatach. Czytania przedstawiają świadectwo świętego Piotra o zmartwychwstaniu Chrystusa, wezwanie do wierności Bogu oraz relację o przybyciu kobiet i apostołów do pustego grobu. Symbolem zwycięskiego Jezusa jest figurka Zmartwychwstałego z chorągwią w ręku, wystawiana aż do uroczystości Wniebowstąpienia. Po Rezurekcji w domach świąteczne śniadanie, zwane święconym. Najważniejszą jego częścią jest dzielenie się jajkiem.

W poniedziałek wielkanocny, czyli w drugi dzień świąt jest zwyczaj oblewania dziewcząt, czyli śmingus dyngus. W wielu regionach kraju oblewano także ziemię, by spowodować większe plony oraz krowy, by dawały więcej mleka.

Małgorzata K: http://malgorzata.kowalczyk.info.pl

Wielkanoc AD 2012