Obóz dziecięcy w Łodzi – epilog?

Po II Wojnie światowej organizacje poszukujące zbrodniarzy doprowadziły do procesów kadry „Polen-Jugendverwahlager – Litzmannstadt”. W 1945 dwoje „wychowawców” – Edward August i Sydonia Bayer – zostało skazanych na karę śmierci. Wyroki wykonano w końcu tego roku. Jako ostatnia z kadry obozu stanęła przed sądem w Łodzi „wychowawczyni” Genowefa (vel Eugenia) Pol. W kwietniu 1974 została skazana na 25 lat więzienia. Twierdziła do końca swych dni, że była niewinna i padła ofiarą spisku. Wyrok odsiadywała w więzieniu w Rawiczu. Po zwolnieniu z więzienia, na początku lat 1990ych powróciła do Łodzi. Zmarła w 2003.

W Łodzi pamięć o Obozie stopniowo ulegała zapomnieniu. Do budynków wrócili przedwojenni mieszkańcy wysiedleni z nich przez Niemców w czasie okupacji. Baraki zostały i ogrodzenie obozu zostały rozebrane. Dzieła zniszczenia dopełnił program „rewitalizacji Bałut” podjęty przez władze w 1947r. Małoletni więźniowie nie pisali wspomnień. Przywracanie pamięci rozpoczęło się dzięki publikacji Wiesława Jażdżyńskiego w r.1965 pt. „Reportażu z pustego pola”. W 1971 ukazały się wspomnienia b.więźnia Tadeusza Raźniewskiego pt. „Chcę żyć”, a następnie, w 1975, monografii Józefa Witkowskiego (również b.więźnia tego obozu) pt. „Hitlerowski obóz koncentracyjny dla małoletnich w Łodzi”. W 1967 powstała inicjatywa upamiętnienia tej niemieckiej zbrodni i cierpienia polskich dzieci od wychowanków Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Głuchych w Przemyślu. Powołany został Komitet Budowy Pomnika. W r. 1969 rozstrzygnięto konkurs na projekt Pomnika. Zatwierdzono do realizacji pracę Jadwigi Janus i Ludwika Mackiewicza. Pomnik odsłonięty został 9.maja 1971 (niestety, z przyczyn obiektywnych poza terenem b.obozu) w parku noszącym dziś imię Parku Szarych Szeregów. Od tego czasu co roku 1.czerwca (Międzynarodowy Dzień Dziecka) przed Pomnikiem o 12.00 odbywa się uroczystość z udziale członków Koła Byłych Więźniów Hitlerowskiego Obozu Koncentracyjnego dla Dzieci i Młodzieży w Łodzi, harcerzy i młodzieży szkolnej. Ukazały się kolejne publikacje i inicjatywy upamiętnienia tragedii dzieci – w wydaniach książkowych, w wywiadach rozpowszechnionych w internecie, wystawach organizowanych przez muzea i IPN i w filmach dokumentalnych. W r.2013 abp metropolita łódzki ks. Marek Jędraszewski ufundował i poświęcił Tablicę upamiętniającą katorgę polskich dzieci oraz zainicjował coroczne „marsze pamięci”. Również obecny włodarz łódzkiej Metropolii ks.abp Grzegorz Ryś podejmuje inicjatywy upamiętniające tamtą zbrodnię i jej ofiary. IPN opracował multimedialną mapę obozu.

Jerzy: https://jerzykropiwnicki.wordpress.com/

2 lutego 2021