Czy reforma Wilczka mogła obalić system?

Czytając, starszy już, tekst pana Janusza Korwin-Mikkego pt, Prezydenci’’ (zamieszczonym w zbiorze Nerwy puściły czyli kupa wariatów z roku 2007, pierwowzór tekstu ukazał się w Angorze) zatrzymałem się nad opisem prezydentury generała Wojciecha Jaruzelskiego i zacząłem się zastanawiać co by stało się w Polskiej Republice Ludowej gdyby z całą konsekwencją doprowadzono do końca reformy Wilczka?

Ustawa z 22 grudnia 1988 roku o działalności gospodarczej opracowana, poza Mieczysławem Wilczkiem (ówczesny minister przemysłu) również przez premiera Mieczysława Rakowskiego była najbardziej liberalną ustawą gospodarczą w Polskiej Republice Ludowej. Dzisiaj czołowi polscy ekonomiści oceniają ją bardzo wysoko a sam Mieczysław Wilczek został uhonorowany tytułem ,,Jego Przedsiębiorczości’’ nadanym 29 grudnia 2008 roku przez Centrum im. Adama Smitha.

Reforma, jak wiadomo, nie została doprowadzona do końca, gdyż generał Jaruzelski ,,przestraszył się, że rozwój po reformie Wilczka grozi [i] oddał władzę czyli agentom i macherom od Solidarności, którzy dość szybko dobrodziejstwa ustawy Wilczka zlikwidowali i rozpoczęli budowę eurosocjalizmu’’ (cytat z wyżej wspomnianego artykułu, str.11).

Co reforma Wilczka dokonała by w komunistycznym państwie o gospodarce centralnie sterowanej jakim był PRL? Zastanawiając się nad tym, przypomniała mi się nowela Sergiusza Piaseckiego Wowa I (autor opublikował ją w londyńskim Tygodniku Polskim w roku 1960). Autor Kochanka Wielkiej Niedźwiedzicy w tekście przedstawia stagnacyjną sytuację Związku Radzieckiego w roku 1997 (na ten rok Sergiusz Piasecki przewidywał rozpad ZSRR): nękany problemami gospodarczymi, niespokojną ludnością domagającą się artykułów pierwszej potrzeby, rząd Kraju Rad decyduje się zawrzeć umowę z angielską firmą Woolwortha. Firma ma otworzyć na terenie całego Związku setkę oddziałów. Mają one dostarczać ludności najpotężniejsze produkty, w zamian za potrzebne jej surowce, których nie może zdobyć w Anglii. To pozwoli zaspokoić potrzeby ludności bez przestawiania gospodarki z ciężkiej na lekką; bez konieczności reform gospodarczych.
Otwarcie sklepów jednak doprowadza do wielkich zmian gospodarczych, społecznych i mentalnych w Sowietach. Ludzie zaczynają dostrzegać niedostatki systemu komunistycznego dzięki obcowaniu z enklawą wolnorynkową jaką jest sieć sklepów firmy z Anglii. Rząd radziecki zaniepokojony kierunkiem rozwoju sytuacji, decyduje się zamknąć sklepy Woolwortha, co doprowadza do niepokojów społecznych. Ludność domaga się ponownego otwarcia sklepów, by w końcu wyjść na ulicę. W końcu zrewolucjonizowane społeczeństwo obala system i zaprowadza rządy monarchiczne. Tak Sergiusz Piasecki, w formie nieco groteskowej, wyobrażał sobie upadek Związku Radzieckiego. Groteska, groteską, ale warto się zastanowić jaką rolę gra czynnik ekonomiczny w przemianach społeczno-politycznych. W noweli Piaseckiego zalążek wolnego rynku doprowadził w konsekwencji do zaszczepienia w społeczeństwie radzieckim idei wolnościowych i pociągnął do obalenia systemu.

Nie bagatelizując groteski, wyciągając z niej odpowiednie wnioski, spróbujmy się zastanowić czy ustawa Wilczka mogła by w Polsce Ludowej spowodować równie doniosłe skutki co otwarcie sklepów angielskich w Związku Radzieckim. Czy ustawa Wilczka przeprowadzaona do końca, z pełną konsekwencją dała by Polsce nie monarchie – to już fikcja autora Siedmiu pigułek Lucyfera – a prawdziwie wolnorynkowy system. Na pierwszy rzut oka, co można przełożyć z noweli Piaseckiego, widać że tak u nas by się nie stało, gdyż Jaruzelski nie zdecydował się na przeprowadzenie reform do końca a nie wywołało to – jak u Piaseckiego – żadnego rezonansu społecznego. Ale zastanówmy się.

Reformy Wilczka przeprowadzone z pełną konsekwencją i w pełnej rozciągłości, mogły by doprowadzić do podobnej sytuacji jak w tekście Piaseckiego. Załóżmy że nie zostały by wstrzymane (odwrotnie niż u Piaseckiego) tylko by wyzwoliły aktywność społeczeństwa (taką jak w Wowie I) i by nadawały tok życiu. Nasz kraj powoli dryfował by w kierunku gospodarki wolnorynkowej. Za zmianami gospodarczymi, jak to zwykle bywa, poszły by zapewne zmiany społeczno-polityczne. Gdybając dalej można by stwierdzić, że w takiej sytuacji zapewne nie doszłoby do dogadania się rządu z opozycją (kontrolowaną), do Okrągłego Stołu i – będącego jego wynikiem – Sejmu kontraktowe Sytuacja w Polsce mogła by za to wyglądać tak (o ile rządzący nie przeszliby na pozycje obrony siłowej przed zmianami wolnorynkowymi): Dzięki reformom Wilczka, w Polsce wyrosłyby osoby przedsiębiorcze, energiczne, polscy Woolworhci, którzy by powoli odbierali rządowi ostatnie bastiony gospodarki prze zeń kontrolowane, aż w końcu zauważyli by pewne niedociągnięcia w systemie politycznym, które hamowały by rozwój gospodarczy (a co za tym idzie wzrost ich kapitału), stanęli by na czele sił opozycyjnych wobec rządu, zyskiwali by poparcie społeczeństwa i doprowadzili by do aksamitnego przejęcia władzy w kraju.
Patryk Pietrasik
Za: http://www.fronda.pl/blogi/patryk/czy-reforma-wilczka-mogla-obalic-syste...