Kod cywilizacji rosyjskiej według samych Rosjan

https://marucha.wordpress.com/wp-content/uploads/2025/06/tab.-11.jpg?w=500
Przetrwanie i rozwój cywilizacji są oparte na wyjątkowym kodzie cywilizacyjnym – swoistym zestawie niepisanych, lecz bardzo ważnych zasad, które sprawdziły się w wielowiekowej historii Rosji. Zawierają się w nim wartości duchowo-etyczne, tradycje kulturowe i doświadczenie historyczne.
Żeby odpowiedzieć na pytanie „ kim są Rosjanie”, musimy przeanalizować czym cywilizacja rosyjska różni się od innych. Możemy w tym celu skorzystać z modelu wektorowego kodu cywilizacyjnego Rosji. Ów model składa się z pięciu osi, na których znajdują się zasady rosyjskiego postrzegania świata określające typ myślenia i zachowania Rosjan. Ów model pozwala zrozumieć jak cywilizacja rosyjska wychodzi naprzeciw przyszłości, jednocześnie zachowując swoje historyczne, kulturowe i duchowe korzenie.
Dążąc do ideału Rosjanie zawsze poszukują wyższego celu i sensu swojego istnienia. Wartości duchowe są dla nich ważniejsze od dóbr materialnych – konieczne jest dla nich posiadanie wysoko nakreślonego, niekiedy nieosiągalnego celu. Wybierają wiarę, stawiając duchowość na pierwszym miejscu. Ich orientacje aksjologiczne kształtują wysokie cele moralne: służba, miłość bliźniego i zdolność do poświęceń. Myślą za pomocą wyobrażeń i jak wiadomo, „rozumem nie da się zrozumieć Rosji”. Budują Cesarstwo Niebiańskie na Ziemi, a to pod postacią komunizmu, a to Europy od Lizbony do Władywostoku.
Najwyższym celem wszystkich Rosjan jest służba; nie tyle obowiązek, co wewnętrzna gotowość do realizacji swoich zobowiązań wobec rodziny, społeczeństwa i kraju. Elita powinna służyć narodowi, aktor – widzowi, uczony – nauce, a żołnierz – Ojczyźnie. Formuła ta podkreśla znaczenie służby w życiu Rosjan. Łatwiej od innych potrafią oni oddać swoje życie za najwyższe cele, bponieważ są głęboko przekonani, że autentyczne dążenie do najwyższych ideałów realizuje się nie na drodze wygody, lecz za pomocą ofiarnego oddania.
Starają się żyć w prawdzie. Ich stosunek do życia i otoczenia opiera się na uczciwości, sprawiedliwości i sumieniu. Zasady moralne rzeczywiście regulują ich zachowanie i wywierają na nie największy wpływ, bowiem najważniejszy jest dla nich duch prawa, a nie jego litera. Ich wewnętrznym drogowskazem, pomagającym rozróżniać rzeczy słuszne od niesłusznych jest moralność, a nie lęk przed karą. Nieprzypadkowo ich kod kulturowy przenika myśl, że „siła ukryta jest w prawdzie”. To reguła prosta, lecz głęboko prawdziwa, potwierdzająca, że w świecie, w którym kłamstwo i manipulacje coraz częściej stają się ogólnie przyjętą normą, oni zawsze szukają oparcia w prawdzie będącej sprawdzoną latarnią morską oświetlającą ich szlak.
https://marucha.wordpress.com/wp-content/uploads/2025/06/tab.-21.jpg?w=500
Rosjanie kroczą własną drogą. Rosja to kraj posiadający własne „Ja”. W polityce wybierają niezależny rozwój i patriotyzm, aktywny stosunek do własnego kraju oparty na miłości do Ojczyzny. Ojczyzna to dla Rosjan słowo święte. Ojczyzna ma dla każdego z nich wizerunek matki chroniącej rodzinne ognisko. W różnych okresach historycznych, od Wielkiej Wojny Ojczyźnianej po specjalną operację wojskową,rosyjscy żołnierze heroicznie i ofiarnie oddawali swe życie za Ojczyznę, żywiąc wobec tej Ojczyzny oddanie nie mniejsze niż miłość do rodzonej Matki. Szczerze kochają swoją Ojczyznę i czują wobec niej zobowiązania. Człowiek wkracza w dorosłość, gdy zaczyna ponosić odpowiedzialność za siebie, swoją rodzinę i swój kraj. Właśnie dlatego patriotyzm jest ideologią ludzi dorosłych.
Rosjanie są skłonni do kolektywizmu. Kiedy stają przed wyborem pomiędzy prywatnymi interesami a zbiorowymi – wybierają przynależność zbiorową, rodzinność i wielonarodowość. W centrum ich systemu wartości znajduje się rodzina. Wszyscy wywodzą się ze wspólnot. Nikołaj Bierdiajew określał to mianem sobornosti, a komuniści – mianem kolektywizmu. Obecnie szczególnie często, zarówno na froncie, jak i na tyłach, słyszą od swoch rodaków, że są jedną wielką rodziną. Są zjednoczeni, gdy ta rodzina jest silna i żyje w harmonii.
Rosja jest krajem małych grup, „rodziną rodzin”, w której różnorodność narodów i kultur jednoczona jest wspólnym terytorium, językiem oraz historią. Na tym polega oryginalność rosyjskiejej cywilizacji. Idea ta jednoczy Rosjan i przypomina, że tylko razem mogą przezwyciężyć wszelkie przeszkody i osiągnąć sukces.
Wolność rozumieją w kategoriach woli. Naród rosyjski ceni wolność, lecz nie uznaje jej za zgadzanie się na wszystko i brak ograniczeń. Jego wolność polega na wolnej woli i możliwości dokonywania świadomych wyborów. Cenią wolną wolę i możliwość wyboru, które kroczą ramię w ramię z odpowiedzialnością za własne czyny. Związek ten uwidacznia się w rosyjskim charakterze. Rosjanie to odkrywcy gotowi na pokonywanie przeszkód, zaś ich zdolności adaptacyjne oraz nieszablonowe myślenie otwierają przed nimi bezkresne możliwości realizacji potencjału całej cywilizacji. W trudnych czasach potrafią się jednoczyć, mobilizować i dokonywać wielkich wysiłków wiodących w kierunku wspólnego Zwycięstwa.
W centrum rosyjskiego kodu cywilizacyjnego znajdują się kluczowe zasady, które nadają formę życia cywilizacji rosyjskiej, zaś wokół niej powstaje cały system wartości. To właśnie on wspiera rosyjską tożsamość na przestrzeni całego rozwoju historycznego tego kraju i narodu. Wartości te są trwałe i odporne na wpływy zewnętrzne, pomagają one Rosjanom w przekazywaniu kolejnym pokoleniom własnych doświadczeń społecznych i tradycji kulturowych – czynią Rosjan takimi, jakimi są.
PS. Ciekawe i wartościowe te spostrzeżenia, ale czy tak jest naprawdę? Trochę trudno mi uwierzyć, że w Rosji o takim, a nie innym postępowaniu decyduje przekonanie o jego słuszności, a nie lęk przed karą. Dobrze byłoby, gdyby te cytowane zasady realizowano w rzeczywistości, chociaż rzeczywiście Rosjanom trudno odmówić patriotyzmu i gotowości do poświęceń dla swojego kraju i narodu. Ten kolektywizm przyjmuję z mieszanymi uczuciami (zależy, jak go rozumieć), ale i tak mnie on mniej przeraża niż obłędny wprost materializm zjudaizowanych do szpiku kości społeczeństw anglosaskich.
Źródło: „Блокнот гражданского просвещения”, nr 07, marzec – kwiecień 2025, s. 3-11.
Jacek Łukasik
20 czerwca 2025