Paweł Kendra, pią, 2009-07-10 19:02
Dzięki uprzejmości Muzeum Narodowego w Kielcach obraz przedstawiający kasztelana Stanisława Sucheckiego prezentowany będzie do końca grudnia 2009 r. w salach piotrkowskiego Muzeum. W tym samym czasie obraz Civitas Piotrcovia ze zbiorów piotrkowskiego Muzeum eksponowany będzie w Kielcach na wystawie pt.: „Historia Polonii”. Wymiana obrazów jest dowodem owocnej współpracy między muzeami oraz okazją do zaprezentowania mieszkańcom miasta i okolicy pamiątek związanych z dziejami Piotrkowa.
Stanisław z Suchcic Suchecki pieczętujący się herbem szlacheckim pochodzenia czeskiego Poraj, przedstawiającym pięciopłatkową różę srebrną ze złotym środkiem i liśćmi między płatkami na polu czerwonym, sprawował tytularną funkcję kasztelana rozpierskiego w latach 1655 - 1688. Był właścicielem dworu w Piotrkowie. 10.06.1658 r. wydelegowany został wraz z czterema komisarzami przez Sejm Walny Ordynaryjny w Warszawie dla dokonania w Piotrkowie rewizji fortyfikacji miejskich. W celu zwiększenia obronności miasta postulował włączenie zabudowań klasztornych w obręb murów miejskich. Przyczynił się do odbudowy kościoła Bernardynów zniszczonego pożarem w roku 1657. Był jednym z pierwszych protektorów jezuitów piotrkowskich i fundatorem kolegium piotrkowskiego. W 1678 r. ofiarował na odnowienie i urządzenie kolegium jezuickiego w Piotrkowie sumę 5000 złp. Na cele wychowawcze i edukacyjne podarował też wsie: Kruszewo, Stara Wieś, Szreniawa, Jutrosin. Zmarł w 1688 r.
W XVIII w. namalowany został na płótnie portret olejny przedstawiający Stanisława Sucheckiego. Zdobił on ścianę korytarza piotrkowskiego Collegium Novum. Obraz zamówiony został prawdopodobnie przez piotrkowskich jezuitów dla upamiętnienia donatora. Wisiał w tzw. galerii portretowej w otoczeniu pełno-postaciowych obrazów fundatorów i dobrodziejów kolegium jezuickiego. Tam znajdował się również obraz Civitas Piotrcovia, przedstawiający alegorię miasta Piotrkowa. Obydwa malowidła utrzymane zostały w podobnej manierze i na podobnym poziomie warsztatowym. Posiadają też zbliżone wymiary.
Stanisław Suchecki reprodukcja z Rocznika Muzeum Narodowego w Kielcach, T.12/1982, s.186.
Obraz przedstawiający Stanisława Sucheckiego to typowy portret sarmacki. Suchecki uwieczniony został w żupanie i w delii z prawą ręka wsparta na biodrze. W lewej ręce trzyma opieczętowany dyplom pergaminowy z inskrypcją będącą aktem fundacyjnym kolegium jezuickiego: „Fundacja kolegium Towarzystwa Jezusowego zaaprobowana przez najjaśniejszego króla polskiego zatwierdzona została przez Stany Królestwa staraniem województwa sieradzkiego – na sejmie grodzieńskim 1678 r.” Poniżej na barokowym kartuszu dopisano „przez najjaśniejszego starostę na Suchcicach Sucheckiego, kasztelana rozpierskiego fundacja ta przedstawiona została piotrkowskiemu trybunałowi koronnemu uzyskując trwałe i wiarygodne potwierdzenie”. W tle widoczne są kolumny i gzymsy będące symbolicznym przedstawieniem gmachu ufundowanego przez kasztelana rozpierskiego.
Obraz wykonany został przez nieznanego, prowincjonalnego malarza charakteryzującego się nie najwyższym poziomem artystycznym i warsztatowym. Domniemanym autorem portretu jest Jan Reynier, który w poł. XVIII w malował dla jezuitów piotrkowskich. Portret sprawia wrażenie wykonanego niedbale z karykaturalnym wręcz przedstawieniem ujemnych cech fizjonomii kasztelana. Wg Kazimierza Stronczyńskiego obraz ze względu na znaczne zniszczenia poddany został nieudolnej renowacji ok. 1825 r. Zleceniodawcą był ks. Rektor Kotowski. Prace te nie przyniosły jednak spodziewanych rezultatów, a ich skutek był zgoła odwrotny. Nieznane są dokładne koleje losu obrazu oraz droga jaką trafił on do Muzeum Narodowego w Kielcach. Mimo niezbyt wysokich walorów artystycznych obraz jest cennym źródłem wiedzy o epoce i świadectwem specyficznych cech polskiej kultury narodowej. Jest ponadto pamiątką związana z dziejami Piotrkowa. Dzięki uprzejmości Muzeum Narodowego w Kielcach obraz eksponowany będzie do końca grudnia 2009 r. w salach piotrkowskiego Muzeum. W tym samym czasie obraz Civitas Piotrcovia ze zbiorów piotrkowskiego Muzeum prezentowany będzie w Kielcach na wystawie pt.: „Historia Polonii”, której otwarcie nastąpi 27 września 2009 r.
Poraj - polski herb szlachecki pochodzenia czeskiego nazywany też Rosa, Rosa Alba, Róża, Różyc, Stoice, Una Rosa.
Najwcześniejsze wzmianki o herbie pochodzą z przełomu X i XI wieku. Nazwę tradycja wywodzi od Poraja, syna księcia czeskiego Sławnika i brata świętego Wojciecha, protoplasty tego rodu w Polsce. Miał on przybyć wraz z orszakiem Dąbrówki i osiąść w Wielkopolsce. W wyniku unii horodelskiej w 1413 przeniesiony został na Litwę gdzie herb przyjął bojar litewski Mikołaj Bylina, adoptował zaś Michał z Michałowa z rodu Różyców.
Paweł Kendra
10 lipca 2009
- Zaloguj się lub Zarejestruj by móc dodać komentarz