Gość, czw, 2008-05-15 07:42
Geneza organizacji Rodzin Katyńskich w XXX rocznicę jej powstania
W drugiej połowie lat siedemdziesiątych podjęte zostały w Polsce wysiłki na rzecz upowszechnienia wiedzy o zbrodniach popełnionych przez władze radzieckie
w czasie wojny.
Począwszy od wiosny 1978 roku, odbywały się konspiracyjne spotkania kilku osób, które dążyły do założenia w Polsce organizacji, mającej na celu ujawnienie prawdy o Zbrodni Katyńskiej. W wyniku tych spotkań powstała pierwsza w kraju organizacja pod nazwą „Instytut Katyński”, którego założycielami byli:
2 korpusu gen. Andersa, współpracownik ROPCiO, członek pierwszych wolnych Związków Zawodowych w PRL (w Katowickich).
Grupa ta określiła cele, zasady, strategię i metody działania Instytutu. Zdecydowała, że przez rok (od momentu powstania), tj. do wiosny 1979 r. będzie pozostawała w całkowitej konspiracji, po czym zostanie ujawniona, by oficjalnie wydawać materiały dotyczące mordu w Katyniu, przygotowywać teksty apeli, petycje
i tłumaczenia wydawnictw obcojęzycznych poświęconych tematyce katyńskiej. Od samego początku istnienia Instytutu, jego członkowie wygłaszali prelekcje dla zaufanej młodzieży studenckiej, działającej w Duszpasterstwach Akademickich. Do kwietnia 1979 roku Instytut wydał 17 numerów pisma pod tytułem „Biuletyn Katyński”,
a Andrzej Kostrzewski przetłumaczył na język polski i przygotował do druku Raporty Katyńskie − ambasadora O’Malleya i raporty komisji specjalnej Kongresu Stanów Zjednoczonych, dotyczące mordu w Katyniu. Instytut zabiegał także o odprawianie „Mszy Katyńskich” w kościołach na terenie Krakowa i Śląska. Od wiosny 1979 roku „Instytut Katyński” ujawnił swoje istnienie. Prowadził akcję ulotkową, kolportował odezwy i apele, pisał listy otwarte do władz, domagając się ujawnienia prawdy
o Zbrodni Katyńskiej. Na materiałach tych jego członkowie, a zwłaszcza prezes Adam Macedoński, umieszczali swoje adresy, co powodowało represje władz PRL − zatrzymania i aresztowania przez służby bezpieczeństwa. Instytut Katyński w latach 1979−1980 rozpowszechnił autorski linoryt artystki Danuty Staszewskiej, zatytułowany „Madonna Rozstrzelanych”, czyli obraz Matki Bożej Katyńskiej. W 1980 roku Adam Macedoński założył wydawnictwo „Krzyż Nowohucki”, które w 1981 r. wydało
w kilku tysiącach egzemplarzy książkę „ Katyń w świetle faktów i dokumentów ”. Po ogłoszeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku Instytut zawiesił działalność do 13 lipca 1982 r. Po tym okresie rozpoczęto wydawanie nowych numerów biuletynu i innych materiałów o tematyce katyńskiej. Po kilku nieudanych próbach, Instytut wydał „Listy Katyńskie” wraz z przetłumaczoną książką J. K. Zawodnego „Śmierć w lesie”. Instytut zawiązał w Krakowie pierwszą w Polsce Rodzinę Katyńską, której przewodniczącym został Jerzy Smorawiński. Po zmianie systemu politycznego w Polsce, Instytut Katyński został zarejestrowany w sądzie i rozpoczął legalną działalność. Domagał się za pośrednictwem władz RP wystąpienia do władz ZSRR z żądaniem ujawnienia okoliczności mordu polskich oficerów wiosną 1940 roku w ZSRR. W latach 1990−1991 współpracował z Muzeum Historii Fotografii przy urządzeniu wystawy „Oni zginęli w Katyniu”. W latach 1991−1992 zorganizował dwie edycje konkursu p.t. „Mój ojciec” − opisy losów dzieci zamordowanych ojców. Instytut wydaje dalej „Biuletyn Katyński”. W latach 1999−2000 wydane zostały ponownie archiwalne numery „Biuletynu Katyńskiego” opublikowane w warunkach konspiracji (1978−1980).
W październiku 1989 roku zawiązała się i ogłosiła oficjalnie swoją działalność grupa historyków pod nazwą „Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej”, który w lutym 1990 r. przyjął nazwę „Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej”. Zadaniem jego było merytoryczne i naukowe wsparcie tworzących się
w całym kraju Rodzin Katyńskich. Prowadzenie i organizowanie badań dla ukazania prawdy historycznej o zagładzie Polaków, zamordowanych w kwietniu i maju 1940 roku w Katyniu, Miednoje i Charkowie. Był on zespołem niezależnym. Nie wchodził w skład żadnej instytucji czy grupy politycznej.
Członkami założycielami Komitetu byli:
w Krakowie
Wojciech Ziembiński − redaktor, działacz niepodległościowy Do Komitetu czasowo dołączyli także:
Członkostwo honorowe Komitetu przyjęły osoby zasłużone dla ujawnienia prawdy
o Zbrodni Katyńskiej jak:
Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej nie posiadał struktury organizacyjnej. Za jego pracę odpowiadał sekretarz naukowy, którym była dr Bożena Łojek. Komitet prowadził działalność wydawniczą, głównie książek serii „Biblioteki Katyńskiej” oraz „Zeszytów Katyńskich”, w których drukowane były
archiwalia, wspomnienia, dokumenty, dyskusje historyczne o Katyniu. Komitet Historyczny współpracował z członkami polskiej ekipy prowadzącej śledztwo katyńskie i z ekipami dokonującymi ekshumacji w miejscach pogrzebania ofiar. Do innych znaczących inicjatyw należało: pozyskiwanie kopii dokumentów katyńskich, domaganie się od władz naszego kraju energicznych działań dotyczących upamiętnienia ofiar Zbrodni Katyńskiej, udział członków Komitetu w przygotowywaniu wystaw dotyczących Katynia, utrzymywanie przez Komitet kontaktu z innymi niezależnymi badaczami Zbrodni Katyńskiej z całego świata, organizowanie spotkań z prokuratorami rosyjskimi prowadzącymi śledztwo Katyńskie, uczestnictwo w konkursie projektów na Cmentarze Katyńskie. Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej, prowadził prace nad przygotowaniem Ksiąg Cmentarnych dla polskich Cmentarzy Wojennych w Katyniu, Charkowie i Miednoje. Corocznie organizował „Sesję Katyńską”, poświęconą nowym odkryciom zbrodni, popełnionych przez NKWD na Polakach.
Omówione powyżej organizacje to pierwsze środowiska katyńskie, które dały początek organizacjom pod nazwą − Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich.
Piotr Masiarek
27 marca 2008
- Zaloguj się lub Zarejestruj by móc dodać komentarz