"NAJKRÓTSZĄ DROGĄ. Z Dziejów I Samodzielnej Brygady Spadochronowej"

Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim zaprasza na wystawę "NAJKRÓTSZĄ DROGĄ. Z DZIEJÓW I SAMODZIELNEJ BRYGADY SPADOCHRONOWEJ" ze zbiorów Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Muzeum w Piotrkowie, kolekcji Grupy Rekonstrukcji Historycznych I Samodzielnej Brygady Spadochronowej przy Związku Polskich Spadochroniarzy oraz kolekcji prywatnej Jacka Dziadzieli. Na wystawie zaprezentowano liczne przedmioty stanowiące wyposażenie żołnierzy I Samodzielnej Brygady Spadochronowej: umundurowanie, broń, rzeczy osobiste, odznaczenia, plakietki, pakiety sanitarne i medyczne oraz eksponaty znalezione na polu walki pod Arnhem. Wystawa udostępniana będzie zwiedzającym do 23 maja 2010 r.

Muzeum czynne:

wtorki – godz. 10.00 – 17.00

środy – godz. 10.00 – 15.00

czwartki – godz. 10.00 – 15.00

piątki – godz. 10.00 – 15.00

soboty – godz. 10.00 – 16.00

niedziele – godz. 10.00 – 15.00
z wyjątkiem poniedziałków i dni poświątecznych

1 Samodzielna Brygada Spadochronowa powstała w Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej jako pierwsza w historii Wojska Polskiego duża jednostka desantowa. Było to możliwe dzięki uporowi płk Stanisława Sosabowskiego. Podstawą do stworzenia Brygady Spadochronowej stała się - dowodzona przez niego 4 Brygada Kadrowa Strzelców. Doskonałe przygotowanie żołnierzy zrobiło ogromne wrażenie na Naczelnym Wodzu - gen. Władysławie Sikorskim, który wizytował ćwiczenia w dniu 23 września 1941 roku.

Po ich zakończeniu powołał do życia 1 Brygadę Spadochronową oraz ustanowił specjalny Znak Spadochronowy. Głównym celem szkolenia żołnierzy było stworzenie jednostki desantowej przeznaczonej do przerzucenia do Polski w celu wsparcia jednostek ruchu oporu w walce z Niemcami. Ze względu na jedyny możliwy środek transportu drogą powietrzną, zawołaniem polskich spadochroniarzy stało się "Najkrótszą Drogą". Niestety z powodów technicznych j i względów politycznych, niemożliwym stało się wypełnienie głównego zadania brygady. Wobec nacisków Brytyjczyków potrzebujących wsparcia i nie godzących się na bezczynność tak cennej jednostki, brygada oddana została do dyspozycji sprzymierzonych. Od dnia 6 czerwca 1944 roku 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa stała się częścią 1 Alianckiej Armii Powietrznej. Chrzest bojowy przeszła brygada dopiero podczas operacji "Market-Garden", która miała na celu szybkie wdarcie się aliantów w głąb Niemiec. Operacja polegała na połączeniu natarcia 2 Armii brytyjskiej z desantem 1 Armii Powietrzno-Desantowej mającej przygotować przeprawy na drodze marszu jednostek lądowych. Zadaniem polskiej brygady spadochronowej było wsparcie brytyjskiej 1 Dywizji Powietrzno-Desantowej mającej za cel uchwycenie przepraw przez rzekę Ren w rejonie miasta Arnhem.

Operacja rozpoczęła się 17 września 1944 roku zrzuceniem desantów dwóch amerykańskich i jednej brytyjskiej dywizji powietrzno-desantowych. Najtrudniejsze zadanie przypadło Brytyjczykom i Polakom, którzy nie dość, że musieli najdłużej czekać na przybycie idących z odsieczą jednostek pancernych, to jeszcze po wylądowaniu okazało się, że przeciwnikiem są dwie niemieckie dywizje pancerne SS, ze względu na posiadany ciężki sprzęt stanowiące śmiertelne niebezpieczeństwo dla lekko uzbrojonych spadochroniarzy. Ze względu na trudne warunki pogodowe pierwszy desant Polaków (szybowcowy) został z dużymi stratami dokonany dopiero w 2 i 3 dniu operacji. Zrzut spadochronowy udało się przetransportować w rejon walk dopiero 21 września. Niestety spadochroniarze lądowali po drugiej stronie dolnego Renu w rejonie Driel, a nie bezpośrednio w terenie opanowanym przez zrzuconych wcześniej kolegów. W tym momencie nie istniały już żadne możliwe do wykorzystania przeprawy, więc żołnierze brygady zorganizowali obronę w miejscowości Driel próbując rozpaczliwie dołączyć przez rzekę do broniących się tam spadochroniarzy.

W nocy z 23 na 24 września udało się przeprawić na drugi brzeg jedynie ok. 250 żołnierzy. Ze względu na ogromne straty oraz brak szans utrzymania się wobec olbrzymiej przewagi Niemców, dowództwo brytyjskie nakazało 25 września ewakuację jednostek z północnego brzegu Renu. Odwrót resztek brytyjskiej dywizji odbywał się w nocy pod osłoną jednostek polskich trzymających przyczółki na obu brzegach rzeki. O świcie 26 września ostatni polscy spadochroniarze powrócili wpław na południowy brzeg Renu. Pomimo ogromnego poświęcenia formacji biorących udział w operacji, bitwa o najważniejszą z przepraw na rzece Ren zakończyła się niepowodzeniem. Podczas walk w rejonie Arnhem polska brygada spadochronowa poniosła straty sięgające 23% stanu jednostek użytych w operacji. Po zakończeniu bitwy oddziały brygady zostały przetransportowane drogą morską do Wielkiej Brytanii. Po zakończeniu wojny brygadę przerzucono do Niemiec, gdzie pełniła służbę okupacyjną. Jednostka rozwiązana została 30 czerwca 1947 roku