Jubileusz 95. urodzin gen. bryg. Aleksandra Arkuszyńsk​iego "Maja"

W dniu 28 lutego 2013 r. o godz. 12.00 staraniem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi oraz Zarządu Okręgu Łódź Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w siedzibie Oddziału IPN przy ul. Elizy Orzeszkowej 31/35 w Łodzi odbędzie się uroczystość jubileuszowa związana z 95. rocznicą urodzin gen. bryg. Aleksandra Arkuszyńskiego „Maja”.

W uroczystości weźmie udział ks. prof. Marek Jędraszewski, Arcybiskup Metropolita Łódzki. Będzie to pierwsza wizyta Metropolity w łódzkim Oddziale IPN. Obecny będzie również dr Łukasz Kamiński, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, przedstawiciele Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, władz wojewódzkich i samorządowych.

W trakcie spotkania mjr dr inż. Mirosław Kopa, wiceprezes Zarządu Okręgu Łódź ŚZŻAK, przedstawi prelekcję pt. Osobowość gen. bryg. Aleksandra Arkuszyńskiego „Maja” jako dowódcy ugrupowań partyzanckich. Następnie dr Tomasz Toborek, kierownik Referatu Badań Naukowych OBEP IPN w Łodzi zaprezentuje przed Jubilatem najnowszą publikację Oddziału IPN w Łodzi, autorstwa Mirosława Kopy, zatytułowaną Komenda Inspektoratu Piotrkowskiego Armii Krajowej w dokumentach i komentarzach (Łódź 2013).

Honorowy patronat nad uroczystością objęli dr Łukasz Kamiński, prezes Instytutu Pamięci Narodowej oraz ppłk Stanisław Oleksiak, prezes Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Wstęp za zaproszeniami.

***

gen. bryg. Aleksander Arkuszyński „Maj” – urodzony 27 lutego 1918 r. w Dąbrowie nad Czarną (pow. opoczyński). W wojnie obronnej 1939 r. w 18 pp w stopniu podchorążego.
W styczniu 1940 r. w szeregach ZWZ jako komendant placówki w gminie Radonia prowadził działalność sabotażowo-dywersyjną. Od lipca 1943 r. w oddziałach partyzanckich, najpierw jako zastępca dowódcy pierwszego w Okręgu Łódź oddziału „Trojan-Wicher”, a następnie jako samodzielny dowódca oddziału „Grom”.

W grudniu 1943 r. w uznaniu zasług bojowych awansowany na stopień podporucznika i jednocześnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Był to pierwszy awans i pierwsze odznaczenie nadane w „Kedywie” Okręgu Łódź. W lipcu 1944 r., w ramach operacji „Burza”, dowodzony przez niego oddział wszedł jako pluton w skład 25 pp. AK. Ppor. „Maj” przebył cały szlak bojowy tego pułku, który przez cztery miesiące walczył na zapleczu frontu wschodniego. Wykazując niezwykłą bojowość i odwagę, po raz drugi odznaczony został Krzyżem Walecznych i zatwierdzonym awansem na stopień porucznika. Po wkroczeniu wojsk sowieckich zmuszony do ukrywania się, wszedł w szeregi Ruchu Oporu Armii Krajowej (ROAK), dowodząc nowo utworzonym oddziałem „Zryw”.

W czerwcu 1945 r. dokonał brawurowej akcji na więzienie Urzędu Bezpieczeństwa w Pabianicach, uwalniając aresztowanych akowców. W sierpniu tegoż roku, w wyniku decyzji dowództwa, ujawnił się w Łodzi z liczną grupą żołnierzy AK. Rozpoczął studia i założył rodzinę.

W 1949 r. został aresztowany. Po blisko trzyletnim okrutnym śledztwie i sfingowanym procesie, zmierzającym do wyroku kary śmierci, ostatecznie został uniewinniony przez Sąd Wojewódzki w Łodzi. Następnie skończył studia na Politechnice Łódzkiej (dyplom inżyniera chemii spożywczej).

Jest współorganizatorem ŚZŻAK w Okręgu Łódź i Prezesem Honorowym Środowiska 25 pp AK, a także członkiem Zarządu Związku Byłych Żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego i Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego.

Jest organizatorem licznych uroczystości patriotycznych, utrwalających dziedzictwo ideowe Armii Krajowej, autorem licznych publikacji na ten temat (m.in. Przeciw dwóm wrogom, Łódź 1995; Sąd nad żołnierzem AK z kulą w głowie, 2002, 1945 – moja dalsza walka. Wyzwolenie… Ale czy niepodległość, Łódź 2010). Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych (dwukrotnie) oraz wieloma innymi odznaczeniami cywilnymi i wojskowymi. Honorowy obywatel Piotrkowa Trybunalskiego i Pabianic.

***

M. Kopa, Komenda Inspektoratu Piotrkowskiego Armii Krajowej w dokumentach
i komentarzach, Łódź 2013, wyd. Oddział IPN w Łodzi

Publikacja przygotowana przez Mirosława Kopę pt. Komenda Inspektoratu Piotrkowskiego Armii Krajowej w dokumentach i komentarzach jest wydawnictwem nietypowym. Z założenia jest wprawdzie zbiorem dokumentów, jednak autor zdecydował się na opatrzenie ich wyczerpującym rysem historycznym oraz bardzo rozbudowaną częścią omawiającą i przybliżającą czytelnikom prezentowane dokumenty.

Mirosław Kopa był uczestnikiem opisywanych wydarzeń i jest chyba ostatnią osobą, która publikowane dokumenty potrafi uzupełnić wartościowym komentarzem.

Jak sam pisze we wstępie, „pod lapidarną treścią tych archiwaliów kryje się przecież tętniące życie okupacyjne pełne nie tylko ekscytujących doznań i heroicznych wyczynów, ale również śmiertelnych zagrożeń i ludzkich dramatów”. Mirosław Kopa przybliża historie osób, które często oddały swe życie w walce, a dziś są całkowicie zapomniane. Wykorzystuje przy tym także wiele materiałów i relacji nieznanych historykom, a zebranych w ciągu wielu lat pracy nad opisywanym tematem.

www.ipn.gov.pl