Chcesz niepodległości: ucz się ekonomii! Ekonomiczni analfabeci

Każdy z nas wydawałby więcej niż zarabia, gdyby nie świadomość, że zwiększoną konsumpcję teraz, będzie musiał potem opłacić znacznymi odsetkami od pożyczonych pieniędzy.

Niestety wielu wpada w sprytnie zastawioną pułapkę, bo nie potrafią doliczyć się rzeczywistych kosztów kryjących się za formułami umowy kredytowej. Ostatnio pomagając znajomej przy zakupie nowego samochodu, wyliczyłem jej - opierając się na ratach podanych przez bank- że faktyczne oprocentowanie kredytu nie wynosi 8,46% lecz prawie 17% (zastanawia fakt, że u sprzedawców różnych marek raty te niewiele różniły się od siebie).

No cóż - przekształcenie wzoru na wartość odsetek przy równych ratach spłaty, dla większości humanistów jest czynnością prawie magiczną.

Widząc zainteresowanie tematem z jej strony, nie mogłem się powstrzymać od dywagacji teoretycznych na temat szkodliwości kredytów konsumpcyjnych.

Wyobraź sobie- powiadam- że nikt nie oszczędza i udzielane są przez banki tylko kredyty konsumpcyjne. Produkcja wyrobów i usług powinna wzrosnąć tak jak rosną zakupy na kredyt. Ale produkcja nie może wzrosnąć, gdy nie wzrośnie co najmniej kapitał obrotowy, co wykluczyliśmy na początku. A więc kredytowanie konsumpcji wywołuje presję inflacyjną, bo wywołuje wzrost cen. Po szaleństwie zakupów nieuchronnie nadchodzi okres spłaty kredytów. Kwoty dotychczas przeznaczane na zakup wracają teraz z odsetkami do pożyczkodawców, a ci nie wypełnią powstałej luki w popycie zwiększonymi zakupami, bo kredytodawcą nie są oszczędzający, lecz banki korzystające z mnożnika . Musi więc nastąpić spadek sprzedaży (recesja) a za nim spadek cen. Wystąpi wahnięcie tym większe im dłużej trwała akcja kredytowa

Wybawieniem z tej patowej sytuacji jest redukcja stóp procentowych i rozpoczęcie przez przedsiębiorców inwestycji w nowe produkty oraz w obniżkę kosztów produkcji starych, a to będzie wykonalne gdy stopa zwrotu z inwestycji będzie większa niż koszt pożyczonych pieniędzy.

Ponieważ nie wyglądała na przekonaną, zacząłem z innej strony.

Oszczędzający powstrzymał się od konsumpcji, a to znaczy, że za pożyczonymi pieniędzmi „poszły” jakieś anonimowe produkty do wykorzystania, producent spłacając kredyt „przekazuje” z powrotem do dyspozycji oszczędzającego te zasoby, a nadto daje pokrycie dla płaconych odsetek w postaci dodatkowej produkcji, natomiast za spłatą odsetek od konsumenta nie pojawią się nowe produkty, będzie to więc pieniądz bez pokrycia.

„To co mówisz, nie pokrywa się z wyjaśnieniem prof….. które usłyszałam w telewizyjnym wywiadzie. On jest ekspertem, a dla fachowców posiadana wiedza to towar, którego nikt nie kupi gdy będzie kiepskiej jakości” - zauważyła. „Zgoda – odpowiedziałem - ale zastanówmy się kto płaci za produkty ich wiedzy. Wybitny konstruktor, technolog, organizator wspiera producentów we wprowadzaniu nowatorskich rozwiązań tak, by najlepiej zaspokajali potrzeby konsumentów przy możliwie najniższych kosztach. Funkcja wykładowcy czy publicysty nie jest jego najważniejszym źródłem satysfakcji i dochodów - liczą się konkretne dokonania bo tam pojawią się ekstra zyski”.

W przypadku ekspertów ekonomicznych, głównym odbiorcą ich wiedzy będą tylko władza i banki. Przedsiębiorca ofertę ekonomisty skwituje pytaniem: Ile zarobił Pan dzięki posiadanej wiedzy?.

Dlatego ekonomiści zajmują się głównie opracowywaniem narzędzi teoretycznych, które pozwolą opakować wciskaną masom tandetę jako niezastąpioną usługę sektora publicznego. Narzędzia te mają też minimalizować szkody wyrządzane gospodarce przez postępującą regulację i drenaż finansowy. Ekonomią, która za główny cel miałaby maksymalizację satysfakcji konsumenta, nikt się nie interesuje poza niewielką grupką „nawiedzonych” zapaleńców.

Zwykły zjadacz chleba bombardowany jest informacjami gdzie i jakie ochłapy są do wyrwania z łapek urzędników. W utrwalaniu przekonania, że władza jest źródłem wszelkiego dobra, służą obszerne transmisje z demonstracji, okupacji, dywagacji nad tym komu zabrać żeby dać innym, bowiem w bilansie urzędnika, zysk jednego jest stratą drugiego.

Codziennie docierają do nas informacje z frontu wojny, wypowiedzianej przez biurokratów zdrowemu rozsądkowi. Panuje terminologia wojskowa: „przegrano bitwę o uratowanie stoczni” , „załoga zakładów…poddała się”, „musimy wygrać batalię o środki unijne”, „kraje podjęły walkę z kryzysem”.

Urzędnicy, nie potrafią zrozumieć istoty wymiany (kojarzą ją co najwyżej z łapówką) i konkurencji, dla nich wszystko jest efektem walki przeciwieństw – wszystko jest dialektyką. Toteż w ich mniemaniu, wrodzoną złośliwość ludzi i natury, okiełznać może jedynie świadomy swojej roli rząd. Czyż w świetle powyższego, powinien dziwić zachwyt intelektualistów nad „Lewiatanem” Hobbesa, podczas gdy przesłanie Bastiata zawarte w „Harmoniach” pomijane jest wyniosłym milczeniem.

Tendencję do takiego postrzegania rzeczywistości przez władzę zauważył Frederic Bastiat, gdy w artykule „Dominacja przez pracę” protestował przeciwko porównywaniu konkurencji z wojną. Wojna niszczy zasoby przeciwnika, konkurencja natomiast eliminuje jedynie gorsze (droższe) produkty, zaś większość zasobów zostaje z niewielkimi stratami wykorzystywana tam, gdzie ich zastosowanie jest bardziej opłacalne. Bastiat pisze „W bitwie zabity zostaje całkowicie wyeliminowany, armia zaś osłabiona o tego zabitego. W przemyśle fabrykę zamyka się tylko wówczas, gdy to, co produkuje, zostaje zastąpione z nadwyżką przez całą produkcję krajową”.

A więc zwiększony import oznacza zwiększoną jego wymianę za konkurencyjne produkty krajowe (rośnie ich produkcja i zatrudnienie). Ale na tym nie koniec, dzięki dokonanym oszczędnościom na zakupach (tańszy import), tworzy się popyt na nowe produkty a w konsekwencji i nowe miejsca pracy. Media dostrzegają jedynie likwidowane miejsca pracy, nie potrafią zauważyć powstawania, jako skutek, ich wielokrotnego zamiennika, w innych zakładach. Ten brak dociekliwości nie jest przypadkowy. Gdy przyczyną upadłości nie jest konkurencja, lecz obłędna polityka rządowych macherów, która poprzez koncesjonowanie, kontrybucje podatkowe, transfery finansowe, w miejsce swobodnej konkurencji tworzy fronty wojny między grupami rozbójniczymi (klasyczna reguła - dziel i rządź), zawsze można zasugerować, że jest to skutek „nieuczciwego” importu np.: z Chin. I ten przesąd Bastiat obala argumentując: „dominacja (kraju) wynikająca z przewagi gospodarczej jest niemożliwa i sama w sobie sprzeczna, ponieważ wszelka wyższość, jaka pojawia się w narodzie, zostaje przekształcona w tanie dobra i ostatecznie dodaje sił wszystkim pozostałym narodom.”. Monopol, gdy jest wynikiem rywalizacji o względy konsumenta, różni się od tego ustanowionego przez koncesję. W pierwszym przypadku producent musi ciągle dbać o jakość i względnie niską cenę, w drugim przypadku tego rodzaju ograniczenia nie istnieją - utrzymanie monopolu zależy od widzimisię urzędnika.

Analfabetyzm ekonomiczny nie jest produktem nowym, przeżarty nim jest cały wiekowy dorobek naszej myśli politycznej, dla której wola walki a nie wola efektywnej pracy w budowie potęgi gospodarczej, była podstawowym narzędziem zachowania niepodległości. Nie czuję się na siłach by szerzej omówić ten temat (brak „powołania” do historii), ale pozwolę sobie przytoczyć opinię ekonomisty i społecznika Romana Rybarskiego („Idee przewodnie gospodarstwa Polski” - 1939) opisującego przedwojenne realia: „Ten ‘etatyzm’ nie jest nowym zjawiskiem. Przedsiębiorczość państwowa, ta lub inna postać kontroli władzy nad gospodarstwem, występowała bardzo często w dziejach. I nasuwa się pytanie, czy mimo ogromnych różnic ustrojów gospodarczych, mimo tego, że dawniejsze wieki nie miały ‘kapitalizmu’ w dzisiejszej jego postaci, nie możemy wciągnąć w rachubę skutków, które wywołały te dawniejsze ‘etatyzmy’ w całym życiu społeczeństw?”. Zamiast komentarza proponuję zapytać znajomych ekonomistów czy słyszeli coś o Krakowskiej szkole ekonomii…

Pisząc to zastanawiam się jaki los spotka kolejną próbę ograniczenia mitręgi przedsiębiorców przez Ministerstwo Gospodarki (pierwszy tzw. pakiet Szejfelda, urzędnicy w konsultacjach rozbili w pył), czy będzie górą egoizm i resentymenty analfabetów ekonomicznych?.

Wojciech Czarniecki
Za: www.prokapitalizm.pl